Dokunulabilir Somut (Tangible Symbols) Semboller
Sembol sistemleri, ağır ve çoklu yetersizlikten etkilenmiş konuşamayan bireyleri artan bir şekilde iletişim kurar hale getirebilmek amacıyla kullanılır. Sembol sistemlerinin birçoğu yüksek bilişsel beceriler ve görme duyusu gerektirmektedir. Ancak ağır ve çoklu yetersizliği olan çocuklar için somut iletişim sembolleri hazırlanmaktadır.
Dokunulabilir somut semboller, varlıkların temsil ettiği görsel ve dokunsal özellikleriyle somut ilişkiler kuran nesneler ve resimlerdir. Hem üç boyutlu (nesneler) hem de iki boyutlu sembolleri (fotoğraflar ve kenar çizgileri) içermektedir. Fotoğraflar ve çizimler de bu semboller içerisindedir çünkü bunlar kalıcı nitelik taşımakta, üzerlerinde değişiklik yapılabilmekte ve dokunulabilmektedir.
DOKUNULABİLİR SOMUT SEMBOLLERİN KULLANIMI KONUŞMA KAZANIMINA OLUMSUZ BİR ETKİDE BULUNMAZ.
Dokunulabilir somut sembollerin amacı insanlar, nesneler, mekanlar, kavramlar ve olaylara dair referanslar oluşturmak; çocuğun duyuşsal, bilişsel becerileri ve deneyimleri ile sağlıklı bir şekilde eşleşebilen alıcı ve ifade edici iletişim araçları sağlamaktır.
Ağır ve çoklu yetersizliği olan çocuklar dokunulabilir somut sembollerin yanında diğer iletişim formlarını da bir arada kullanmaya ihtiyaç duyarlar. Örneğin işaret dilinde çocuğun hayatına yeni giren bir kelime için ne hakkında konuşulduğunu anlaması amacıyla bu kelimeyi temsil eden nesne sembolüne gereksinimi vardır.
Nesneler, çoğunlukla sembolik iletişime geçmenin ve başlatmanın en iyi formunu oluşturur.
Dokunulabilir somut semboller, çocuğun yaşamına uygun işlevsel nesnelerden/fotoğraflardan seçilmelidir. Sembol ile amaçlanan mesaj, açık bir şekilde sembol üzerine basılı ya da Braille yazı ile yazılmalıdır.
Dokunulabilir somut sembollerin kullanılmasında çocuğun fiziksel becerisi göz önünde bulundurulmalıdır. Sembolü almak, el ile işaret etmek, bakışıyla işaret etmek ya da dokunmak gibi sembolü göstermek için amaca yönelik motor davranışları gerçekleştirebiliyor olması gerekmektedir.
Dokunulabilir somut semboller, çocuğun öğrenme ihtiyaçlarına ve özelliklerine uygun sunulmalıdır. Örneğin, bir takvim kutusunun içerisinde, bir iletişim panosu üzerinde ya da sembolün temsil ettiği mekan içerisinde vb. Ev ve okul ortamında tutarlı bir biçimde kullanılmalıdır.
Dokunulabilir somut semboller kullanıldıktan sonra konuşma gibi bir anda kaybolmaz, dolayısıyla durağan bir yapıdadır. Ancak dokunulabilir somut sembollerin bazı dezavantajları olabilir. Bu dezavantajların ortadan kaldırılarak kullanımına dikkat edilmelidir.
- Dokunulabilir somut semboller herkes tarafından anlaşılmayabilir.
- Dokunulabilir somut semboller herkes tarafından tutarlı kullanılmayabilir.
- Yapay olarak imal edilmiş nesne sembolleri kolay anlaşılamayabilir.
- Nesnenin tamamının kullanılması bazen taşınabilir bir özellik değildir.
Doğru seçilen semboller ile ev ve okul ortamında tutarlı kullanım iletişim becerilerinin gelişiminde son derece işlevseldir.
Fotoğraflar Perkins School for The Blind’dan alınmıştır.