Kortikal Görme Bozukluğu (Cortical Visual Impairment, CVI)
Görme yetersizliğinden etkilenmiş çocukların görme özelliklerine uygun eğitim vermek ve onlarla günlük yaşamı birlikte sürdürmek için eğitimciler ve aileler görme bozuklukları konusunda bilgili olmalıdır. Çünkü görme yetersizliği olan birçok çocuk görme kalıntısına sahiptir. Bu kalıntı en doğru şekilde kullanılarak geliştirilmelidir.
UNUTULMAMALIDIR Kİ!
Bazen “kör” olarak adlandırılan çocuklar da kısmi de olsa görme kalıntısına sahiptir.
Aynı göz rahatsızlığından etkilenmiş farklı çocuklar farklı görme özelliklerine sahip olabiir.
Genel olarak görme bozuklukları iki başlık altında toplanmaktadır. Bunlar kortikal ve oküler (ocular) görme bozukluklarıdır.
Gözle ilgili bir sorundan kaynaklanan görme bozuklukları “oküler görme bozukluğu” olarak adlandırılır. Bunlara örnek olarak katarakt, nistagmus vb. verilebilir. Gözle ilgili bir sorundan ziyade beyinle ilgili bir sorundan kaynaklanan görme bozukluğu türüne ise “kortikal görme bozukluğu (CVI)” denir.
Bazı insanlarda hem CVI hem de oküler görme bozuklukları bir arada bulunabilir.
CVI’lı bir çocuk görsel olarak tepkisizdir ancak normal bir göz muayenesi vardır ya da bu anormal işlevi açıklayamaz. Çünkü beyin, gözlerden kendisine gönderilen görsel bilgiyi görsel yollardan işleyemez.
CVI özellikleri oküler görme bozukluğu özelliklerine göre daha değişkendir. Dolayısıyla CVI, oküler görme bozukluğu ile aynı düşünülmemelidir.
CVI’ın Oküler Görme Bozukluğundan Farkına Birkaç Örnek
Oküler Görme Bozukluğu |
CVI |
Nedeni göz yapısıdır |
Nedeni beyin hasarı ya da zedelenmesidir |
Görme genellikle durgundur |
Görme geliştirilebilir |
İşlevsel görme değerlendirmesi uygulanır |
CVI range ile değerlendirilir |
Göz genellikle farklı görünüme sahiptir |
Göz genellikle normal görünüme sahiptir |
Görsel dikkat süresi çoğunlukla normaldir |
Görsel dikkat süresi genellikle kısadır |
Işık hassaslığı göz rahatsızlığına göre değişir |
Işık hassaslığı üç duruman birinde görülebilir |
Ek yetersizliğe sahip olma durumu zaman zaman görülür |
Genellikle ek yetersizliğe sahiptirler |
CVI Nasıl Fark Edilir?
- Çocuğun görme engelli işlevini açıklayamayan normal veya neredeyse normal göz muayenesi
- Nörolojik sorunların öyküsü veya varlığı
- CVI’a özgü görsel uyarıcılara davranışsal tepkilerin varlığı
CVI’lı Çocukların Eğitiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- CVI’lı çocuklar özellikle kırmızı ve sarı renklerini tercih ederler. Görsel karmaşıklığı önlemek için tek renk arka plan üzerine tek uyaran kullanımı işlevseldir.
- Dikkat çekici görsel hedefler sağlamak faydalıdır.
- CVI’lı çocukların odaklanma için zamana ihtiyaçları vardır. Uyaranı çocuğun bulması ve keşfetmesi için yeterli süre verilmelidir.
- CVI’lı çocuklar genellikle aşina oldukları şeyleri görmeye eğilimlidir. Yeni bir beceri öğretiminde tanıdığı nesneleri tercih edebilirsiniz.
- CVI’lı çocuklar kendilerini konumlandırmada güçlük yaşarlar. Sabit durmaları için destek sağlanmalı, occupational terapist (OT) ile çalışılmalıdır. Uygun bir konumlandırma, çocuğun uyaranlarla görsel temasını sürdürmesine yardımcı olacaktır.
- CVI’lı çocukların görme özelliklerini değerlendirmek görsel işlevler konusunda fikir verir. Bunun için CVI Range kullanılmalıdır. CVI Range, çocuğun görme aralığını ayrıntılı olarak sunar ve öğretim hedeflerini ortaya koyar.
- CVI’lı çocuklar ışıklara bakmaktan hoşlanırlar. Bu, işlevsel bir davranış değil. Işığın çocuğun arkasına gelmesine dikkat edilmelidir. Böylece daha anlamlı bir göreve odaklanabilirler. Çocuğun görsel dikkatini ve görsel motor tepkilerini almak için ışık kullanılabilir.
- Görsel bilgiyi desteklemek için diğer duyulardan da yararlanılmalıdır. Görsel uyaran hakkında bilgi vermek, ona dokunmasını sağlamak gibi.
- Okuma materyallerini hazırlarken görsel bilgileri ve mekan objelerini belirleyecek kontrast yaratan kağıtlar ve fosforlu kalemler kullanılmalıdır.
- Sayfadaki bir objeden diğerine nasıl geçildiği parmakla gösterilmelidir.
- Yorgunluğu, aşırı gürültüyü ve diğer rahatsızlıkları azaltmak görsel performanstaki dalgalanmaları en aza indirebilir.
- Yapılan etkinliğe daha iyi odaklanmayı sağlamak amacıyla ışığı söndürmek ya da dağılan ışık kullanmak faydalı olacaktır.
CVI’lı Çocuklar İçin Materyal/Uyarlama Örnekleri
Günlük rutinlerin takibi için Takvim Sistemi
Siyah zemin üzerine fosforlu renklerle hareket ettirilebilen nesneler
Hareket ettirilebilen nesneler
Siyah zemin üzerinde çiçek ve ışıklandırma
Sarı switch üzerinde kırmızı çiçek ve ışıklandırma
Sınıf kapısı için sarı-siyah renkli belirleyici sembol
Fotoğraflar Perkins School for The Blind’dan alınmıştır.